Efektet e frikës “SPAK”: Ikja nga firma, si djalli nga temjani!

Një shkrim nga Monitor ka evidentuar frikën që ekziston nga zyrtarë shtetërore për të firmosur tendera, frikë e cila e ka emrin SPAK.

“Në vitin 2024 janë programuar të investohen 135 miliardë lekë (1,3 miliardë euro) niveli më i lartë historik që nga viti 1990, por në dy muajt e parë të këtij viti janë disbursuar vetëm 0,9 miliard lekë (8,8 milionë euro) që përbëjnë vetëm 0.6% të buxhetit vjetor”, shkruan Monitor, duke shpjeguar se pse po ndodh kjo.

“Juristët në entet publike pohuan se arrestimet e fundit të SPAK në nivelet e larta drejtuese e kanë rritur frikën te zyrtarët aktualë, të cilët nuk po firmosin aq lehtë sa më parë.

Të dhëna ditore nga thesari tregojnë se pagesat kryesore janë për paga, pensione dhe pushtetin vendor, ndërsa pagesat më të mëdha janë bërë deri më tani ndaj tunelit të Llogorasë dhe investimeve të mëdha në infrastrukturën rrugore.

Por ndërkohë tenderat me vlera mesatare dhe më të vogla, të cilat duket se janë edhe më të manipulueshme, nuk po zhvillohen. Ndër vite është krijuar një grup i ngushtë kompanish që marrin tenderat në sektorë të caktuar të administratës.

Mirëpo hedhja e firmës është bërë më e vështirë, duke lënë shumë sektorë publikë në vështirësi funksionimi”, shkruan Monitor.

Më tej shpjegohet se si ndodh abuzimi e korrupsioni në tendera, referuar vetë SPAK-ut.

“Sipas SPAK, funksionari publik fillimisht bie dakord me personat juridikë të ndryshëm, të cilët do të përfshihen në skemë për të realizuar anën formale dhe për të përfituar fondet publike në kundërshtim me ligjin.

Më pas, këto fonde kalojnë në formë pagesash te shoqëritë tregtare, të cilat kanë lidhje me funksionarin e lartë publik dhe personat e tjerë të përfshirë në këtë skemë korruptive.

Këto fonde, nga llogaritë e kompanive, më pas transferohen në llogari të tjera brenda dhe jashtë vendit, duke u investuar në pasuri të tundshme, ose të patundshme.

Tendenca është që, paraqitja e skemës së pastrimit të parave të organizohet e atillë që shumësia e veprimeve ligjore dhe transaksioneve financiare që kryejnë personat juridikë përfitues të këtyre fondeve të duken si veprime të ligjshme.

Këto veprime financiare copëzohen në dhjetëra transaksione në formë kryerjesh pagesash te kompanitë, të cilat nënkontraktohen për të kryer punime të ndryshme sipas specialitetit të tyre”, shkran Monitor, duke cituar SPAK-un.

“Në fakt, në disa raste, kompanitë e nënkontraktuara janë pjesë e së njëjtës skemë dhe kontrollohen nga të njëjtët individë, që kanë organizuar këtë skemë korruptive. Kompanitë nënkontraktuese themelohen dhe drejtohen nga persona që janë të afërm ose persona të besuar të atyre që i drejtojnë këto skema korruptive”.

Monitor vijon duke shkruar se “pasi fondet kalojnë në kompanitë nënkontraktore, ato transferohen jashtë vendit ose investohen në pasuri të tjera nën emra fiktivë, por, të cilat shfrytëzohen nga zyrtarët e korruptuar, ose të afërm të tyre.

Kryesisht, si ndërmjetës është një funksionar tjetër publik, i cili ka të dhëna mbi kriteret e fondit publik të çelur.

Ky i fundit ndërmjetëson me personin juridik fitues të tenderit publik. Të gjithë personat e përfshirë si ndërmjetës veprojnë së pari për të mbuluar natyrën e vërtetë të veprimit të paligjshëm, dhe së dyti, për përftim material, por dhe përfitim në formë dhënie aksesi të paligjshëm në fonde të tjera publike”.

Kujtojmë se kohë më parë, kryebashkiaku Veliaj do shprehej për një ngërç në procedurat burokratike të Bashkisë, pasi zyrtarët ndihen të trembur dhe druajnë të firmosin. E tha këtë në formë kritike ndaj SPAK-ut.