A jemi të vetëdijshëm për rëndësinë e ujit?

Çdo vit, Dita Botërore e Ujit (22 Mars) ndërgjegjëson dhe frymëzon veprimin për të zgjidhur krizën e ujit dhe higjienës. Është shënuar nga Kombet e Bashkuara, i koordinuar nga UN-Water dhe i udhëhequr nga një ose më shumë anëtarë dhe partnerë të UN-Water me një mandat përkatës.

Tema e Ditës Botërore të Ujit 2024 është “Menaxhimi i Ujit për Paqe” dhe titulli i Raportit Botëror të Zhvillimit të Ujit është “Përdorimi i Ujit për Paqe dhe Prosperitet”. Fushata e Ditës Botërore të Ujit quhet thjesht “Uji për Paqe”, sipas Institutit për Shëndetin dhe Sigurinë Ushqimore.

“Uji për paqe”

Uji mund të krijojë paqe ose të shkaktojë konflikt. Kur uji është i pakët ose i ndotur, ose kur njerëzit nuk kanë qasje të barabartë ose aspak në ujë, tensionet mund të rriten midis komuniteteve dhe vendeve.

Më shumë se tre miliardë njerëz në mbarë botën varen nga uji që kalon kufijtë kombëtarë. Megjithatë, nga 153 vendet që ndajnë lumenj, liqene dhe akuiferë me fqinjët e tyre, vetëm 24 vende kanë marrëveshje bashkëpunimi për të gjithë ujin e përbashkët.

Ndërsa efektet e ndryshimeve klimatike rriten, ekziston një nevojë urgjente brenda dhe midis vendeve për t’u bashkuar për të mbrojtur dhe ruajtur burimin tonë më të çmuar. Me rritjen e popullsisë, uji do të bëhet gjithnjë e më i rëndësishëm në luftën kundër varfërisë dhe degradimit të mjedisit.

Shëndeti dhe prosperiteti publik, sistemet e ushqimit dhe energjisë, produktiviteti ekonomik dhe integriteti ekologjik mbështeten në një cikël uji që funksionon mirë dhe menaxhohet siç duhet.

Në të kaluarën ka pasur shumë më tepër raste bashkëpunimi se sa konflikte për ujin, por ka shumë për të bërë. Ne duhet të veprojmë në përputhje me të kuptuarit se uji nuk është vetëm një burim për të cilin duhet përdorur dhe konkurruar – ai është një e drejtë njerëzore, e natyrshme në çdo aspekt të jetës, thonë INZ.

Bashkëpunimi në ujërat ndërkufitare është thelbësor për paqen dhe prosperitetin. Qeveritë duhet të bashkëpunojnë në mënyrë dypalëshe, rajonale ose globale, për shembull nëpërmjet nënshkrimit dhe zbatimit të Konventës së Kombeve të Bashkuara për Ujërat dhe Konventës për Rrjedhat Ujore.

Informacion i rëndësishëm dhe paralajmërues

Edhe sot, dy miliardë e 200 milionë njerëz janë ende pa ujë të pijshëm të sigurt, duke përfshirë 115 milionë njerëz që pinë ujë sipërfaqësor. Rreth gjysma e popullsisë së botës përjeton mungesë të madhe uji të paktën një pjesë të vitit. Këto shifra pritet të rriten, të përkeqësuara nga ndryshimet klimatike dhe rritja e popullsisë.

Vetëm 0.5 për qind e ujit në Tokë është ujë i freskët i përdorshëm dhe i disponueshëm – dhe ndryshimet klimatike po ndikojnë rrezikshëm në këtë furnizim. Gjatë njëzet viteve të fundit, depozitimi i ujit tokësor – duke përfshirë lagështinë e tokës, borën dhe akullin – ka rënë me një normë prej 1 cm në vit, me pasoja të mëdha për sigurinë e ujit.

INZ vëren se fatkeqësitë e lidhura me ujin kanë dominuar listën e fatkeqësive gjatë 50 viteve të fundit, duke përbërë 70 për qind të të gjitha vdekjeve të lidhura me fatkeqësitë natyrore.

Përfitimet e investimit në ujë dhe kanalizime tejkalojnë kostot, pasi mund të përmirësojnë shëndetin, produktivitetin, mjedisin dhe rezultatet sociale. Sipas të dhënave të OKB-së, çdo dollar apo euro e investuar në ujë dhe ujëra të zeza sjell një kthim prej 4.3 herë më shumë.